Akustik Nedir?

Akustik kelimesinin tam açılımı ses bilimi dir.Bir kaç çeşit akustik vardır,bunları ve gürültü ile ilgili konuları aşağıda görelim;
Gürültüye yol açan titreşimlerin ve gürültünün kontrolü vardır. Akustik ile uğraşan bilimadamları ve mühendisler, sesi ve insan işitmesini incelerler. Farklı nesnelerin sesle ne şekilde etkilendiklerini de araştırırlar.Mühendisler,uygun seste iletişim sistemleri ve binaları tasarımda bulunurlar.Zararlı yüksek seslerden insanları koruma yollarını bulurlar. Tüm çalışmalar insanların duymak istemedikleri zararsız seslere yöneliktir.
Gürültüyü kontrol etmenin bir yolu, gürültü kaynağını daha sessiz hale getirmektir. Gürültü ile çalışan bir serinletici yanında hiç bulundunuz mu? Düşük hızda dönen büyük bir pervane, yüksek hızda dönen küçük bir pervaneden daha az gürültü çıkarır.Gürültü,sesin bir yerden diğer bir yere geçmesini önlemekle azaltılabilir.Gürültü gelen bir odanın kapısını hiç kapattığınız oldu mu? Böyle yapmakla,perdeler ve akustik gereçler sesi yutarlar.

Yansımış bir sesi işitirseniz buna yankı (akis) adı verilir.Geniş bir odayı uygun bir şekilde döşemekle yankılar giderilebilir. Bir sesten sonra saniyenin 1/20 si kadar bir süre içinde kulağınıza ulaşan bir yankı hiçbir problem yaratmaz. Zaman aralığı uzadığı takdirde, yankı sinirlendirici olabilir. Rahatsız edici diğer bir ses de çoklu yankıdır.Reverberasyon adı verilen bu ses, yansımış birçok seslerin birleşip, yavaş yavaş sönümlenmesidir.Bir müzik salonunda bunlar bir saniyeden fazla sürmemelidir.Uzun perdelerin asılması,döşeme ve koltukların, duvarların yumuşak malzemelerden yapılması yankıları ve reverberasyonları azaltır. Çünkü ses daha kolaylıkla yutulmuş olur.

Gürültü Nedir;
Çeşitli türde kirlenme kaynakları biliyoruz.Örneğin, sigara, çöp, zararlı kimyasal maddeler,vb. Ancak, şimdiye kadar gürültü kirliliği diye birşey duydunuz mu? Bu günün dünyasında, insanları kızdıran ve hoş olmayan bir sürü ses çeşitleri vardır.Sizi ençok hangi ses rahatsız etmektedir?
Ses eşyalara zarar verebilir.Bir jet uçağının alçaktan uçmasıyla evlerin pencereleri kırılabilir.Meydana gelen şiddetli ses dalgaları pencere camlarını titreştirip, zorlayabilir.Bu zorlama sonucunda kırılmalar olabilir.
Yüksek sesler tarafından ortaya çıkarılan basınç değişmeleri bir kimsenin kulaklarının iç kısımlarına etki edebilir.Sonuçta,kulaklar hassas bir şekilde işitemezler.Genellikle bu durum kısa sürebilir ve kulak tekrar normal işitme durumuna dönebilir. Ancak, yüksek sesli gürültü uzun zaman alırsa, bir işitme kaybı sözkonusu olabilir.Kalıcı bir zarar ise, yüksek sesli gürültü kaynağı uzunca bir zaman aralığında etkili olursa tekrar ortaya çıkabilir.Bu tür gürültünün fazla olduğu yerlerde çalışanlar kulaklık takmak suretiyle, kulaklarını koruyabilirler.Örneğin,havaalanında çalışan teknisyenler gibi.
70 desibelin üstündeki sesler işitme kayıplarına yol açabilir.100 desibel civarında sürekli aşırı sese maruz kalmak,sürekli bir işitme kaybına yol açabilir.Gürültü, insan vücudunda başka etkilerde yapabilir.Bu etkiler arasında şunları saymak münkündür;solunum ve kalp atış hızında değişmeler,kan basıncındaki bir artış, sindirim sisteminde değişmeler,.vb. Çok fazla gürültü insanları sinirli yapabilir.Ayrıca, yorgunluk ve başağrısı gibi rahatsızlıklara,iştahsızlığa yol açabilir.Bazı doktorlara göre aşırı gürültünün insan vucudundaki etkileri,kalp rahatsızlığı,ülser ve sindirim bozukluklarıdır.
Bu sebeple,gürültü ile mücadele etmek yararlı bir davranıştır.Hastanelerde ilk girişte bizi gürültüye karşı uyaran resmi hatırladınız mı?
Girişim Nedir;
İki veya daha fazla ses dalgaları arasındaki girişim,sesin şiddetinin artmasına veya azalmasına yol açabilir.Bir ses dalgasının bir seri sıkışma veya gevşemelerden ibaret olduğunu hatırlayalım.İki dalga girişim yaparsa,her dalganın sıkışma ve gevşemeleri birbiriyle birleşme yapar.Sıkışmalar ve gevşemeler birbirleriyle çakışırlarsa,girişim yapıcı olur.Yapıcı girişim genliği arttırır ve sesin şiddeti artış gösterir.
Yokedici girişim ise bir dalganın sıkışması ile diğer bir dalganın gevşemesi birleştiği zaman meydana gelir.Yokedici girişim genliği azaltır ve sesin şiddetinin azalmasına yol açar.
Girişim, frekansları çok az farklı olan iki ses çatalının aynı anda titreştirilmesiyle duyulabilir. Girişim olayı, çatalların sesinin şiddet bakımından bazen artış bazen de zayıflama göstermelerine yol açacaktır. Sonuçta ses sürekli vurular halinde duyulur.


Doppler Etkisi;
Tını ve frekans birbiriyle ilgilidir.Bir sesin tınısı frekansı ile belirlenir. Frekans arttıkça, tını da artar.Tınıda bir değişme Doppler etkisi yapabilir.Doppler etkisi, dalga kaynağının hareketi ile ortaya çıkan dalga frekansındaki değişmedir.
Örneğin,bize doğru yaklaşan bir polis otosunun sireninin sesi tını yönünden artış gösterir.Niçin?Polis otosu yaklaşırken,hareketi siren dalgalarını sıkıştırır.Bu sıkıştırma yüksek bir frekansa ve yüksek bir tınıya yol açar.Otomobil bizi geçip,uzaklaştığı takdirde duyduğumuz sesin tınısı azalır.Ses dalgaları şimdi daha yavaşlamıştır.Dalgaların hem frekansı hem de tınısı azalmıştır.
Doppler etkisi,gözlemci ses kaynağına doğru hareket ederse yine ortaya çıkar.Bir tren geçitine doğru yaklaşan bir trende bulunuyorsunuz.İkaz zillerinin sesi tını bakımından değişme gösterir.Tınıdaki artış,dalga frekansının artması ve dalgaboyunun azalması demektir.Doppler etkisinin günlük hayattaki bir uygulaması ise karayollarında seyir eden araçların hızını tespit eden radarlı hız kontrol cihazıdır.Radar dalgaları hareket halindeki bir araca doğru gönderilir ve araçtan yansıyan dalgalar bir alıcıya ulaşır.Radar dalgalarının frekansındaki değişmeler alıcıya doğru hareket eden araçtan ileri gelmektedir.Frekanstaki bu değişme radar alıcısı tarafından hıza dönüştürülür.Bu yolla,hız limitini aşan araçların tespiti mümkün olmaktadır.


Genel Akustik;
Sesler,ses iletkenleri,işitme organı ve yapısı,işitme sistemlerinin nitelikleri, doğuşkanlar,yansıma,ses çeşitleri,kırılma vs. gibi konuları inceler.


Bina veya Alan Akustiği;
Kapalı mekan veya alanlardaki kırılma,yansıma,ses yalıtımı,alan içinde iyi akustik sağlanabilmesi için yapılan çalışmalar gibi konuları inceler.

Resim 1a
Resim 1a'da Dünyanın en iyi ses akustiğine sahip olan binalarından biri,London Royal Opera House.. Bu salonda kim konser vermek istemez ki


Elektro Akustik;
Ses aygıtları,elektronik ses cizhazları,ses üreten cizhazla vs. bu gibi konuları inceler.
Çevre Akustiği;
Toplumsal yaşama alanlarında meydana gelen gürültü ve insan sağlığına zararlı olan sesleri önlemeye yönelik çalışmaları kapsar.